Besluitvorming

Besluitvorming is een heel belangrijk thema binnen wooncoöperaties. Iedereen wil zich per slot van rekening goed (blijven) voelen bij genomen groepsbesluiten. Daarom is het zo belangrijk een methode te kiezen waarbij de minderheid zich ook gehoord voelt, een onderwerp van meerdere kanten wordt bekeken en het besluit gedragen wordt door de groep. 

1. Sociocratische besluitvorming

Consentbeginsel

Het consentbeginsel is wezenlijk bij de sociocratische kringmethode. Het regeert de besluitvorming. Consent betekent dat er geen overwegende bezwaren meer zijn tegen een bepaald besluit. Alle andere vormen van besluitvorming blijven mogelijk, mits dat met consent is besloten. Denk aan ‘meeste stemmen gelden’ of ‘de leidinggevende beslist’ of ‘het toeval beslist’.

Consent-besluitvorming kent drie stappen:

  1. Beeldvorming – Waar gaat het over?
    In deze stap stemmen we de beelden af die leven bij de inhoud en de bedoeling van het punt dat op de agenda staat.
  2. Meningsvorming – Wat vinden we ervan?
    In deze stap verzamelen, ordenen en selecteren we criteria voor mogelijke besluiten bij een bepaald agendapunt.
  3. Besluitvorming – Wat spreken we af?
    In deze stap formuleren we consent-besluiten en maken we een keuze met consent.

Deze stappen hoeven niet in één vergadering worden gezet, ze kunnen meerdere vergaderingen beslaan. 

Sociocratische kringmethode

Sociocratische besluitvorming is onderdeel van de sociocratische kringmethode. Beleid en besluiten worden voorbereid in thematische kringen (werkgroepen). Ieder lid is actief in een van die kringen en bepaalt dus inhoudelijk mee. Als je je consent niet kunt geven, werk je mee aan een verbeterd voorstel. Zo werk je aan het breedst gedragen en best mogelijke besluit van dat moment.

De organisatie is opgedeeld in kringen. Een kring is een werkgroep rondom een taak of thema, bijvoorbeeld ‘toewijzingsbeleid nieuwe bewoners’, ‘verduurzaming’ of ‘inrichting gemeenschapshuis’. De kring is een relatief autonome eenheid, dat wil zeggen: een kring mag zelfstandig besluiten nemen binnen de grenzen die door de naast hogere kring met consent zijn gesteld. Kringen overlappen, minstens twee personen van de kring nemen deel aan de naast hogere kring. Dat heet dubbele koppeling.

2. BOB-model

BOB staat voor Beeldvorming Oordeelsvorming en Besluitvorming. Die drie fasen zijn overigens gelijk aan die van de sociocratische besluitvorming. 

  1. Beeldvorming
    De vragen in deze fase zijn: Wat weten we? Klopt alles wat we (denken te) weten? Wat weten we niet? Hebben we die informatie echt nodig om tot een goed besluit te komen? Hoe gaan we de ontbrekende informatie verzamelen?
    Doel: Iedereen heeft hetzelfde beeld voor ogen en er ligt een actieplan om aan informatie te komen.
  2. Oordeelsvorming
    De vragen in deze fase zijn: Wat is ons doel? Waar maken we ons zorgen over? Wat zou onze zorgen verminderen? Aan welke voorwaarden moet een besluit voldoen om acceptabel te zijn?
    Doel: Gezamenlijke belangen, criteria en voorwaarden zijn in beeld.
  3. Besluitvorming
    De vragen in deze fase zijn: Wat besluiten we? Wat gaan we doen? Weet iedereen welk besluit is genomen? Is iedereen blij met het besluit?
    Doel: Het besluit (advies, actieplan, enz.)

Over een besluit kan worden gestemd, er kan een compromis worden gezocht of een besluit valt pas als er consensus is. Van te voren is bepaald op welke manier een besluit (of alle besluiten) tot stand komt.

3. Gedragen besluitvorming

In een notendop

Bij gedragen besluitvorming gaan mensen binnen een gemeenschap op zoek naar een manier van werken, waarbij ieders morele afweging serieus wordt genomen. Ze zoeken naar wat het goede is om te doen in het licht van het geheel. Het gaat om een gemeenschapsvormende manier van besluiten, waarbij minderheden worden gerespecteerd, juist omdat zij anders tegen een vraagstuk aankijken.

Het besluitvormingsproces

  1. Het vraagstuk formuleren
    Waarover moet een besluit genomen worden?
  2. Besluitgroep vormen 
    De besluitgroep (max. vijf personen) vertegenwoordigt de gemeenschap en heeft het mandaat om het besluitvormingsproces vorm te geven. Eén persoon binnen die groep mag knopen doorhakken wanneer geen consensus wordt bereikt binnen de besluitgroep.
    De leden van de besluitgroep worden overigens persoonlijk gevraagd door de leden van de gemeenschap op grond van hun capaciteiten in het besluitvormingsproces. Daar kan iemand ja of nee tegen zeggen. Je stapt dus niet zelf naar voren om in een besluitgroep deel te nemen.
  3. Beeldvorming
    Hoe denken we over het vraagstuk en de mogelijke aanpak? Welke visie hebben we, welke ervaringen uit het verleden, welke kijk op de toekomst? Wat komt er allemaal bij dit vraagstuk kijken? De besluitgroep onderzoekt dat binnen de gemeenschap. 
  4. Mogelijke alternatieven 
    Welke oplossingen, welke handelingsperspectieven kunnen we zien? Denk breed en benoem bij alle alternatieven voor- en nadelen.
  5. Haalbare alternatieven
    Bespreek alle alternatieven, dat brengt verdieping, gemeenschapsvorming en creativiteit. Weeg de voorkeuren van een ieder. Uiteindelijk kom je tot een haalbaar en draagbaar alternatief: het voorgenomen besluit.
  6. Voorlopig besluit en bezwaren onderzoek
    Het voorgenomen besluit formuleer je scherp en concreet. Dan onderzoek je welke bezwaren kunnen leven bij de leden en hoe die kunnen weggenomen.
  7. Definitief besluit 
    De besluitgroep neemt het definitieve besluit en is verantwoordelijk voor de uitvoering ervan. Wie gaan het doen en wanneer? Wat heb je nodig? Als het besluit is uitgevoerd, kan de besluitgroep worden opgeheven. Voor bepaalde besluiten kan een bekrachtiging via de ALV en vastlegging in notulen noodzakelijk zijn (het besluit is dan een hamerstuk).

Meer informatie:

  • Jan Saal schreef een artikel over Gedragen Besluitvorming op zijn site.
  • Op de website van De Grondsteen vind je verschillende artikelen over werken met gedragen besluitvorming. Ingrid Busink van De Grondsteen is gemeenschapscoach en trainer gedragen besluitvorming. Ze begeleidt al ruim 20 jaar woongemeenschappen. 

4. Deep democracy

In een notendop

Deep democracy maakt de onderstroom in groepen zichtbaar en hanteerbaar. Alle standpunten komen aan bod, ook tegenstellingen en botsende meningen. Elke invalshoek is even waardevol. De verschillen worden niet weggepoetst, maar juist onderzocht en besproken. In groepsdynamiek gebeurt veel. Als de minderheid zich niet gehoord voelt, gaat het wringen. Dan zeggen we wel ja, maar we doen nee. Deep democracy maakt die onderstroom zichtbaar en luistert naar de wijsheid van de minderheid. 

De vijf stappen van besluitvorming

  1. Verzamel alle invalshoeken
  2. Zoek actief naar ‘het alternatief’
  3. Verspreid ‘het alternatief’
  4. Voed de wijsheid van de minderheid toe
  5. Duik in de onderstroom

Technieken

  • Deep democracy maakt ieders mening zichtbaar, door meningen in de ruimte te positioneren en mensen aan te laten sluiten bij het standpunt waar ze zich het meest verwant mee voelen. 
  • Deep democracy helpt alles boven tafel te brengen wat gezegd moet worden. De begeleider bevraagt de deelnemers (benodigde metavaardigheden zijn neutraliteit, compassie en heel goed luisteren) en zorgt er samen met de groep voor dat alle kanten van het verhaal goed in beeld komen.

Meer informatie:

5. Holacratie / holarchie

In een notendop

Holacratie verdeelt de autoriteit over alle leden. Er is een platte structuur van cirkels (teams). Hierin vervult ieder zijn eigen unieke rol met duidelijke verantwoordelijkheden. De missie van de organisatie staat centraal. Spanningen en problemen dienen als brandstof voor de ontwikkeling van de organisatie (zie Wikipedia).

Holarchie

Ecodorp Boekel heeft de naam aangepast naar holarchie. Ze schrijven daar zelf over: ‘We hebben de spelregels van Holacratie een beetje aangepast, want het was van oorsprong gericht op een bedrijf met mensen die met elkaar beconcurreren. Ecodorpers concurreren niet, wij werken graag samen. Daarom hebben we ook de naam aangepast. Holarchie. Holarchie is een nieuwe manier van het inrichten en besturen van organisaties waarbij de nadruk ligt op zelforganisatie en het ontwikkelen van collectieve kennis en creativiteit.’

Holacratisch vergaderen

‘Een vergadering van elke groep gaat vooral over spanningen van de groepsleden. De agenda van de vergadering wordt opgesteld door te vragen welke spanningen de leden hebben. Een spanning is het verschil tussen het heden en het gewenste doel. Als een spanning als agendapunt aan de beurt is, bedenkt de hele groep een concreet plan waardoor de spanning van die persoon/rol wordt opgelost,’ schrijft Ecodorp Boekel op haar website.

Meer informatie:

Lees ook:

Een bericht schrijven

This site uses User Verification plugin to reduce spam. See how your comment data is processed.